Hannah's weblog: buss und reu

Geen menu aan de linkerkant? Klik hier!

14 februari, 2007

buss und reu

Wandel ik met een bevriend stedebouwkundig-ingenieur door de achtergangen van een muziekteater hier te lande, en barst achter een gesloten deur plotseling (een kennelijke repetitie voor) de Mattheuspassion los. "Kommt Ihr, Töchter, helft mir klagen..."

Zakken wij door de knieën en verder, zitten te luisteren op de gang, een tijd lang tot het ons te koud wordt.

Moet ik ineens denken aan een gesprek met iemand eerder in deze week over het ondoorgrondelijk ineenvloeien van dood en lentelijk leven. En aan mijn lievelingsmuziek daarover uit Wagners' Parcifal, die ik een week hiervóór nog met een dierbare vriendin bij het Brabants Orkest beluisterd had: Karfreitags Zauber. Uit Wagners'Parcifal.

Parcifal, op het dieptepunt van zijn godvergeten eenzame zoektocht naar de graal, staat op Goede Vrijdag (de herinneringsdag aan Christus' kruisdood), te staren naar de uitbundigheid van lentelijke bloemen op een open plek in zijn woud. Hun vreugde komt hem misplaatst over: "Da sollte, wähn’ ich, was da blüht,/was atmet, lebt und wieder lebt,/nur trauern, ach! und weinen!"

Lieve, domme, dwaze Parcifal. Heeft het nog steeds niet begrepen.

Dan komt zijn onderrichter Gurnemanz met die aria, koninklijk-mannelijke wijsheid in één van 's werelds vervoerendste melodieën, een aria waar ik elke keer weer koude rillingen van krijg over 't hele lichaam: "Du siehst, das ist nicht so."

Gurnemanz bezingt daarop de mystieke samenweving van de dood als offer, opdat de aarde bloeit. Het oudste mysterie, al lang vóór het christendom bekend en 'beoefend': de schone jongeling die zich aan het begin van de lente in extase laat slachten, opdat de tarwe ópschiet en rijpt, de bloesems weelderig verschijnen en vrucht beloven, de papavers vuurrood bloeien. Het Christendom dat Christus' dood in de lente situeert, echoot daar vaag op door.

De diepte in deze archetypische situatie vormt de schuldeloze jongeman die zich vrijwillig uitstrekt aan de aarde, en haar zijn zaad van bloed schenkt. Erotiek ten top, dood en vruchtbaarheid, zaad van levensbloed voor weligheid aan levensvruchten. Wagner, uitermate gevoelig voor oude symboliek, wijdt hier zijn mooiste aria aan in de laatste opera die hij schreef. Deze lentebloemen-weelde manifesteert zich juist dóór de dood, dank zij de dood, van een van 's mensheids grootsten. "Nun freut sich alle Kreatur/ auf des Erlösers holder Spur,...Ihn selbst am Kreuze kann sie nicht erschauen/ da blickt sie zum erlösten Menschen auf/ der fühlt sich frei von Sündenlast und Grauen,/ durch Gottes Liebesopfer rein und heil./Das merkt nun Halm und Blume auf den Auen,...Das dankt dann alle Kreatur,/was all da blüht und bald erstirbt,/da die entsündigte Natur/heut ihren Unschuldstag erwirbt."

Waarop Parcifal met begrijpend ontzag de uitbundigheid van lentelijke grassen en bloemen heel anders beziet,- en er ook diepe vreugde aan ervaart.

Wat een verschil met die dodelijk bedroefde Mattheus, denk ik na die koude gangvloer. In die Passion niets dan Schuld und Buss, Schuld und Reu,- geen enkel doorzicht in dit sacrale doods-mysterie, dat je juist in vreugde, wezens-vreugde kan doen uitbarsten.

En hoezeer zijn wij in de Lage Landen aan Buss und Reu verslingerd. In dròmmen proberen we kaartjes te bemachtigen voor Naarden, en als dat niet kan voor plaatselijke uitvoeringen.

Wat ben ik een geluksvogel dat ik dan twee maal in m'n leven juist aan het begin van de lente deze Parcifal mocht mee-beleven (nee, niet in Nederland....). Als ik wist waar die dit jaar opgevoerd werd, ging ik er zó weer heen.

Dood = leven. Leven = dood, opdat leven welig bloeit, en alle zintuigen kust, en kust.

Maar ik behelp me straks wel thuis, met 3 goede dvd's.

geplaatst door hannah van buuren # 18:01

Reacties:

je vergeet in de Mattheus nog die refreinregel op Buss und Reu:
knirrscht das Sündenherz entzwei,
dat knàrsende zondaarshart,
hoor je het spijtvol in tweeën bàrsten?
Inge

# geplaatst door

Anoniem : woensdag, februari 14, 2007 6:37:00 p.m.

waarom specifiek-mannelijke wijsheid?
Herma

# geplaatst door

Anoniem : donderdag, februari 15, 2007 10:02:00 p.m.

sorry dat ik je niet eerder beantwoordde; Carnaval hier, hè ;-)
Het verschil tussen de mannelijke soort wijsheid en de vrouwelijke is dat mannelijke wijsheid dit meteen omzet in daden, en die wijsheid dus dienstbaar opstelt aan mensen, een land, een volk. Vroeger hing het welvaren van een land dan ook af van de kracht van een koning. Was die kracht uitgedoofd (te zien aan 's konings potentie), dan werd de koning ook 'uitgedoofd' (vgl. de Visserkoning in de Parcival). Dan werd het tijd voor ene jonge wijze koning.
Vrouwelijke kant van wijsheid zet zich niet om in daadkracht, maar in doorvertellen. Hèt archetype daarvan is de oude wijze vrouw bij het vuur, zij die de verhalen doorgeeft.
Natuurlijk kan een vrouw mannelijke wijsheid hebben in haar animus, en een man vrouwelijke in zijn anima. Maar het grote verschil zit dus in het omzetten in daadkracht, potentie, of in verhalen aan de volgenden.

# geplaatst door

hannah van buuren : zaterdag, februari 17, 2007 9:16:00 p.m.

Een reactie posten

<< Terug naar start

Archief

juli 2006 augustus 2006 september 2006 oktober 2006 november 2006 december 2006 januari 2007 februari 2007 maart 2007 april 2007 mei 2007 juni 2007 september 2007 oktober 2007 november 2007 december 2007 januari 2008 februari 2008 maart 2008 april 2008 mei 2008 juni 2008 juli 2008 augustus 2008 september 2008 oktober 2008 november 2008 december 2008 januari 2009 maart 2009 april 2009 mei 2009 juni 2009 juli 2009 augustus 2009 september 2009 oktober 2009 november 2009 december 2009 januari 2010 februari 2010 maart 2010 april 2010 mei 2010 juni 2010 juli 2010 augustus 2010 september 2010 oktober 2010 november 2010 december 2010 januari 2011 februari 2011 maart 2011 april 2011 mei 2011 juni 2011 juli 2011 augustus 2011 september 2011 oktober 2011 december 2011 januari 2012 februari 2012 maart 2012 april 2012 mei 2012 juni 2012 juli 2012 augustus 2012 september 2012 oktober 2012 november 2012 december 2012 maart 2013 april 2013 juni 2013 september 2013 oktober 2013 februari 2014 maart 2014 september 2014